http://www.macworld.pl/artykuly/23553_3.html


Ji - znaczy pismo

Krzysztof Tyczkowski, Masakatsu Yoshida

21 maja 2002

W języku japońskim używa się trzech rodzajów pisma. Są to: Kanji, Hiragana i Katakana. Najstarszym z nich jest pismo Kanji (ideogramy), sprowadzone z Chin do Japonii w V-VI wieku. Drugi rodzaj stosowanego w Japonii pisma to Hiragana, które powstało około IX wieku i używane jest do wyrażania słów lub też znajduje pomocnicze zastosowanie w gramatyce, na przykład jako partykuła. Trzeci zaś rodzaj pisma - Katakana - stosuje się dla słów pochodzenia obcego.



Znaki Kanji i Hiragana stanowią 80-90% wszystkich znaków, pozostała zaś ilość to Katakana, alfabet łaciński i znaki arabskie. Japończycy muszą zatem pokonać niemałą trudność, aby poznać współczesny język. Cudzoziemcy bardzo często zastanawiają się, dlaczego Japończycy nie podjęli próby zmiany tak skomplikowanego systemu znaków? Czasami trudno jest to zrozumieć, lecz dla Japończyków ta różnorodność znaków stanowi najdroższy skarb.

Kanji - pismo Kanji

Hon - książka

Zu - diagram

Ga - grafika, rysunek

E - obrazek

Han - druk

Fude - pędzel

Kanji - to znak, pojęcie. Każdy znak Kanji może mieć kilka znaczeń i dopiero z kontekstu całego zdania możemy dowiedzieć się, o które znaczenie chodzi. W Kanji ważne są trzy elementy:
1. forma graficzna pokazująca znaczenie (pismo obrazkowe)
2. dźwięk - fonetyka
3. znaczenie.

We współczesnej pisowni japońskiej forma i znaczenie Kanji pozostały takie same, zmieniła się zaś fonetyka. W pisowni i znaczeniu dawnego i dzisiejszego Kanji nie ma różnicy. Data powstania pisma Kanji nie jest nam znana. Prawdopodobnie ukształtowało się ono 5 tysięcy lat temu. Najstarsze zabytki Kanji, jakie udało się odnaleźć, wyryte są na kości i pochodzą sprzed 15 000 r. n.e. Dzisiaj używa się pisma Kanji w kształcie powstałym 2000 lat temu. W 98 r. n.e. chiński uczony Kyo-Shin opracował słownik znaków Kanji. Zebrał w nim i objaśnił 9555 znaków. Znaki te przeniesione z Chin do Japonii były jedynymi znakami pisanymi aż do momentu, kiedy to Japończycy opracowali własne pismo zwane - Hiragana.


Przez całe wieki Japończycy tworzyli własny system wartości i własne kanony estetyczne.

W Japonii uważa się, że ten skomplikowany system znaków daje niezwykłe możliwości precyzyjnego przekazu myśli. Znaki pisma japońskiego są najpiękniejszymi w świecie, jeżeli chodzi o doskonałość formy graficznej. Potwierdza to sztuka kaligrafii, tworzona przez wielkich mistrzów japońskiego pisma.

Kana - pismo Hiragana

Dai - tytuł

Sumi - tusz

Insatsu - druk

Sakusha - autor

Hiragana i Katakana są alfabetami fonetycznymi, składającymi się z sylab. Każdy z nich liczy 46 znaków.

Hiragana to uproszczona forma Kanji. Początkowo Hiragana nie cieszyła się popularnością, była pismem zbyt prostym, aby mogła być używana przez mężczyzn, pełniących ważne funkcje społeczne. Pismem urzędowym było Kanji. Hiragana przyjęło się za sprawą kobiet, które posługując się tymi znakami pisały poematy, stanowiące do dzisiaj arcydzieła literatury japońskiej. To właśnie one - kobiety - upowszechniły znaki Hiragana i nadały im piękną formę. Na dworze cesarza Japonii służyła pani Murasaki Shikibu, która około 1008 roku napisała "Opowieść o księciu Genji". Jest to najstarsza i najpiękniejsza literatura napisana przez kobietę. Tak więc Hiragana stosowana przez Japonki przyczyniła się do rozkwitu literatury pięknej.


We współczesnej literaturze japońskiej używa się ponad 3500 znaków Kanji, niezbędna zaś do czytania ilość znaków wynosi 1945. Tyle właśnie znaków muszą poznać dzieci w ciągu dziewięciu lat nauki w szkole obowiązkowej. Dzieci japońskie muszą pokonać jeszcze jedną trudność - muszą zapamiętać kolejność pisania poszczególnych elementów znaków, a ponadto kierunek pisania, czyli prowadzenia pędzla po papierze, inny dla każdego znaku. Jest to element nauki logicznego myślenia i nieustająca gimnastyka pamięci. W japońskiej szkole podstawowej odbywają się obowiązkowe zajęcia kaligrafii, do których używa się zazwyczaj pędzla lub ołówka. W Japonii kaligrafia uważana jest za jedną z dyscyplin sztuki. Jest ona zwierciadłem duszy piszącego i dlatego też kaligrafowany znak jest dziełem graficznym, a kaligraf artystą.

Tak rozpoczyna swój wstęp poświęcony tekstowi do nauki języka japońskiego Masakatsu Yoshida.


Do Polski przyjechał po ukończeniu studiów w Instytucie Słowiańskim Uniwersytetu w Sapporo w 1978 roku, by w ramach stypendium rządu Japonii pisać pracę doktorską na Uniwersytecie Warszawskim. W 1982 roku ponownie przyjeżdża do Polski na zaproszenie łódzkiego oddziału Towarzystwa Polsko-Japońskiego. Postanawia zamieszkać w Łodzi, która bardzo mu się spodobała, tym bardziej że poznaje tu swoją przyszłą żonę - Basię. Rozpoczyna więc pracę jako instruktor kulturalno-oświatowy, by wkrótce całkowicie poświęcić się propagowaniu kultury japońskiej w Polsce. Prowadzi kursy nauki języka japońskiego, origami i kaligrafii. W 1985 roku zostaje zaproszony do prowadzenia cyklu wykładów i zajęć dotyczących sztuki i kultury Japonii oraz nauki kaligrafii, w ramach programu dydaktycznego Pracowni Typografii Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Łodzi. W latach 1991 i 1996 wyjeżdża do swego rodzinnego kraju na stypendia Fundacji Japonii. Studiuje najnowsze osiągnięcia metodyki nauczania języka japońskiego dla obcokrajowców. Obecnie pracuje na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz w Instytucie Stosunków Międzynarodowych na Uniwersytecie Łódzkim i Uniwersytecie III Wieku, gdzie wykłada historię pisma i język japoński.

Kana - pismo Katakana

Chosaku-ken - prawo autorskie

Inki - farba

Sain - podpis

Hon - książka

W tym samym czasie mnisi buddyjscy, przepisujący święte księgi pracowali nad sposobem, który zapewni im zapisywanie w jak najkrótszym czasie jak największą ilość wersetów. Mnisi postanowili uprościć znaki pisma Kanji i w ten sposób zyskać na czasie. Opracowali metodę, która pozwalała im za pomocą paru gestów pędzla wyrazić całą myśl. Ta bardzo uproszczona forma Kanji nazwana została Katakana.

Dziełem Japończyków jest nie tylko Hiragana i Katakana. Wnieśli oni także swój wielki wkład w opracowanie wielu znaków Kanji, nadając im piękną i oryginalną formę graficzną.

Masakatsu Yoshida kaligrafia oraz informacje o piśmie japońskim
Krzysztof Tyczkowski Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi


Masakatsu Yoshida jest wiceprezesem Towarzystwa Polsko-Japońskiego w Łodzi. Jest także autorem wystaw poświęconych kulturze Japonii, prezentowanych w wielu miastach Polski. Od 1986 roku prowadzi każdego roku Wakacyjny Kurs Origami oraz organizuje Tydzień Kultury Japońskiej w Łodzi. W chwilach wolnych strzela z łuku (sztuka Kyudo) i rozmawia po japońsku ze swoją córką Izumi.