Encyklopedia Guttenberga hasło 'Malarstwo' , czytamy m.in. :

Malarstwo, sztuka, polegająca na przedstawianiu na płaszczyźnie, zapomocą barw, obrazów, wziętych z rzeczywistości lub z fantazji. M. dzieli się na liczne działy.

(...)

Podział m. według tematów obejmuje: a) malarstwo  f i g u r a l n e , które się dzieli znowu na  r e l i g i j n e ,  h i s t o r y c z n e ,  a l e g o r y c z n e ,  m i t o l o g i c z n e  i t.d., b)  p o r t r e t o w e , c)  r o d z a j o w e , d)  k r a j o b r a z o w e , e)  m a r t w e   n a t u r y  i t. p.

(...) koniec cytatu.

W kwestii znaczenia malarstwa i sztuk wogóle dla człowieka, czytamy u Władysława Tatarkiewicza w 'Historia Estetyki. Estetyka starożytna ' wyd. Arkady W-wa 1985 s.307 :

'Jeszcze inni twierdzili, że w sztuce (...) chodzi nie o przyjemność ani o pożytek , ani nawet o doskonałość wytworu, lecz o szczególne działanie psychiczne, o oczyszczenie dusz ...'

Nic tak nie zatruwa duszy jak mylne pojęcia, twierdzenia czy teorie, zarówno te wygłaszane z dobrym zamiarem jak i te, dużo gorsze w konsekwencji, te wygłaszane z zamiarem wprowadzenia w błąd. Nic tak nie działa budująco, jak dostarczenie jasnej i pewnej wiedzy, opartej o dogłębną znajomość zjawisk naszego Świata.

Dzieło sztuki ujmujące sprawy Świata w sposób trafny, kształtuje bądź tworzy poprawne opinie i usuwając przeszkody w postaci błędnych mniemań, stwarza stan dopasowania nas do Świata. Usunięcie takich przeszkód wyzwala i to jest oczyszczające.

Niebezpieczeńtwo

Sztuki firguratywne niosą w sobie pewne niebezpieczeństwo, jest to niebezpieczeństwo iluzji, a iluzja jest oszustwem dla zmysłów. Jest ona kłamstwem, jeśli służy wprowadzeniu w błąd , a napewno zawsze tworzy zamęt , nawet wtedy, kiedy służy tylko zabawie.

Szczególnym rodzajem iluzji jest malarstwo realistyczne, które z założenia sili się na tworzenie wiernej kopii rzeczywistości. W ramach takiej tendencji złymi okazują się przedstawienia istot żywych. Dopuszczalne jest za to malarstwo, czy fotografia realistyczna jako dokumentacja techniczna czy historyczna obiektów architektury, czy techniki.

Jako przeciwieństwo malarstwa realistycznego widzę malarstwo kompozycji (jest to moje określenie), nieujęte w powyższej definicji encyklopedycznej. Mam tu na myśli pokazanie realistycznej (bądź odrealnionej) sylwetki istoty żywej w sztucznie skomponowanym otoczeniu lub w takim celowo ujętym rzeczywistym otoczeniu, by przedmioty swoiście 'mówiły' o człowieku ( o zwierzęciu). Byśmy mogli dostrzec istotę bytu osoby, patrząc na kolejne elementy obrazu. By te elementy komentowały postać, jej chrakter, jej odniesienia do innych ludzi, to kim są w kontakcie z innymi, jakie jest ich znaczenie dla świata.

Portret czy postać osoby pozbawione odniesień do otaczającej rzeczywistości , takie będą niedobre. Należą do nich portrety twarzy czy selwetki wypełniające całą powierzchnię np.plakatu, bądż zajmujące jego centralne miejsce i pozbawione jakiejkolwiek odniesień (logicznych powiązań ) do innych elementów towarzyszących. Za to będzie dobrym portret, zawierający elementy towarzyszące postaci, które układają się we wzór, opowiadający o jej relacjach ze światem. Przykładem mogą być omawiane tu obrazy Vermeera.

Tego typu relacje ilustrujące specyfikę osoby, dokumentują myślenie artysty. Istnienie takiej dokumentacji ( malarstwo 'kompozycji') okazuje sie więc niezbędne, by sztuka figuratywna zyskała wymiar komentarza w miejsce naśladownictwa. Z tej zasady wynika możliwość innych sposobów tworzenia takiej wizualnej dokumentacji, niekoniecznie z przedmiotów pozostających na jednym planie z postacią. To mogą być zestawienia obrazów np.collage (kolaż) , to będzie ilustracja do tekstu, graficzna bądź muzyczna. Istotą jest rzeczywisty przekaz, który stoi w umyśle twórcy w momencie komponowania wszystkich składników w jedną całość , który daje się odczytać z układu elementów obrazu we względnie prosty sposób.

Cecha względnej łatwości odczytywania zapisywanych wzorców jest istotna, bo w przypadku intencji utrudniania odczytu będziemy mieli doczynienia z zagadką (o zagadce czytaj Nowy Testament – twór człowieka. Zagadka)

Dobre będą również zdjęcia dokumentujące zdarzenia, a więc zbiorowe zdjęcie uczestników wycieczki, ale juz nie zdjęcie tylko tych wybranych uczestników wycieczki, których lubię. Dochodzimy do tego, że zdjęcia czy obrazy nie mogą bezkarnie utrwalać naszych uczuć. Uczucia kierujmy do innych istot żywych, a nie do obiektów materialnych. Ile traci ukochana osoba, jeśli wpatrujemy się w jej zdjęcie, zamiast pomyśleć o niej po prostu, lub napisać do niej list, meila czy SMS-a.

Inne dobre przykłady - osoba sfotografowana w miejscu pracy ale nie patrząca w kamerę i ujęta w perspektywie całości otoczenia, bądź istotnego jego fragmentu; zdjęcie kobiety z dzieckiem (znowu bez spoglądania w obiektyw kamery) zdjęcie całej rodziny (ale nie jej wybranych bądź pojedynczych członków, bo utrwalają się uczucia eliminacji), chyba, że znowu dokumentujemy tych kilka wybranych osób, w jakiejś im właściwej sytuacji zbiorowego działania np.: nasze dzieci na karuzeli w Wesołym Miasteczku – trudno, byśmy byli na niej wraz z nimi, choć można to sobie wyobrazić i zrealizować.

Powyższy opis służy przybliżeniu idei opisu relacji. Utrwalanie zdarzeń w formie wizualnej jest tworzeniem kopii Świata, jest poważną czynnością wnoszącą do Świata nowe obiekty i musimy zdawać sobie sprawę ze skutków takiego działania po to, by nie tworzyć wokół siebie, w swoim domu, szumu informacyjnego, który przytłoczy nas i naszych bliskich, a nadto pozbawi nasz dom energii 'CHI' – jej życiodajnej formy ( czytaj: Przesłanie/DOM/ Dom cz.2 Kiedy chi zanika).

Uwaga:

Należy szcególnie zwracac uwage na to, by osoby portretowane nie spoglądały w obiektyw kamery. Nawet poprawnie skomponowana według powyższych zasad fotografia (grafika) będzie niedobra, jesli utrwali spojrzenie oczu na wprost. Zawodowy fotograf wyciąga rekę ponad głowe i mówi: 'Proszę tu spoglądać , kiedy będę robił zdjęcie' i tak unika spojrzenia w kamerę.

Zakończenie

Po dokonaniu powyższych zastrzeżeń mogę przejść do omawiania dzieł, które przechowują w sobie myśl istotną dla nas współczesnych, którzy szukamy rozwiązań konkretnych problemów egzystencjalnych i szukamy sposobu wydobycia się z poczucia niemożności istnienia.

Adresy do stron z prezentowanymi grafikami uzyskamy z adresu http://artcyklopedia.com , po wpisaniu w pole 'Artists by name' nazwiska artysty ( Vermeer , lub inne ) i naciśnięciu przycisku 'Search'.